Ngôi Nhà Của Trẻ Em thực sự đang tiếp nhận một người đã phát triển bằng những nỗ lực và thành tích của chính mình mà không cần bất kỳ sự trợ giúp nào, ngoại trừ sự thôi thúc sáng tạo cho phép em tự kiến tạo bản thân mình.
———
Nếu chúng ta xem xét kỹ lưỡng về những sự biến đổi, thích nghi, các thành tựu và sự chinh phục môi trường xung quanh trong suốt giai đoạn đầu đời, từ không đến ba tuổi, sẽ thấy được rằng, về mặt chức năng, giai đoạn này dài hơn các giai đoạn từ sau ba tuổi đến hết đời cộng lại. Vì lí do đó, có thể xem ba năm này dài như một đời người.
Vì sự phát triển nhanh chóng trên mọi phương diện tập trung trong ba năm này, nên khi chúng ta nhận một đứa trẻ ba tuổi vào Ngôi Nhà Của Trẻ Em, chúng ta có thể nói rằng chúng ta nhận một người đã sống rất lâu rồi. Xét về mặt số học, người này mới sống được ba năm. Nhưng xét về sự phát triển của sự sống, người này đã hoàn thành trọn vẹn một vòng đời và đã sống một cuộc đời đầy kinh nghiệm.
Không sai chút nào khi nói rằng, chúng ta đang chào đón một anh hùng đến với Ngôi Nhà Của Trẻ Em, người đã hoàn thành một cuộc chinh phục vĩ đại, người đã đánh rất nhiều trận chiến và đã thắng cuộc, người đã nhiều lần bị thương, đã chịu đựng và đã hồi phục. Anh ấy đã đến với chúng ta như một người đàn ông có thành tựu và có tuổi đời đáng kính, không phải là một đứa trẻ lên ba. Nếu bạn xem xét vấn đề một cách kỹ lưỡng, bạn sẽ thấy có điều gì đó to lớn hơn, ba năm đầu đời không chỉ là về sự phát triển. Đứa trẻ trước mặt chúng ta là một điều gì đó gần giống với sự phi thường.
Chúng ta hãy xem xét kỹ hơn một đứa trẻ ba tuổi, người sẽ đến Ngôi Nhà của Trẻ Em. Về khía cạnh chuyển động, trẻ như một người bại liệt khi mới được sinh ra, nhưng bây giờ, em đã có thể đi lại và chạy. Có những lúc em chạy nhanh đến nổi người lớn khó bắt kịp được. Việc này chỉ là một thành tựu tương đối nhỏ. Có hiện tượng lớn hơn rất nhiều.
Đứa trẻ có thể hiểu biết hầu hết mọi thứ trong nhà, trong xóm, ngoài đường và các khu vực lân cận. Nếu bạn xem xét một cách tỉ mỉ, bạn sẽ hiểu được số lượng khổng lồ những thứ xung quanh trẻ, những cái mà trẻ hiểu được. Bạn có thể nói tên của bất kì vật gì hay người nào và trẻ sẽ biết bạn đang nói về điều gì. Những thành tựu của trẻ thì thật đáng kinh ngạc. Thành tựu này thì rất cần thiết cho trẻ.
Trẻ phải có một cuộc chinh phục cá nhân để tiếp nhận và hiểu được mọi thứ xung quanh mình. Thành tựu này là kết quả của việc quan sát, là trái ngọt của việc tự học. Trong một thời gian ngắn, trẻ đã có khả năng nhìn thấy nhiều điều, nhận diện được nhiều thứ mà đối với người lớn thì sẽ mất nhiều thời gian hơn để làm được. Những cái mà trẻ tiếp thu được không phải được trời phú, mà là kết quả từ hoạt động cá nhân của em.
Chúng tôi luôn nhấn mạnh về việc chào đời là một cuộc phiêu lưu vĩ đại. Hãy nghĩ xem nếu bạn bị chuyển đến một đất nước hoàn toàn mới và khác hẳn với đất nước bạn đang sống. Giả sử đột ngột bạn bị bỏ rơi ở Mặt Trăng. Sự thay đổi có thể sẽ không lớn đối với bạn như sự thay đổi ảnh hưởng đến trẻ như khi em được sinh ra trong thế giới này.
Trẻ thấy mình ở trong một thế giới mới lạ trong từng cảm giác và trong từng hình dạng. Một người trưởng thành đi đến một đất nước mới thì vẫn có vài kinh nghiệm của một đất nước khác, còn trẻ thì có được kinh nghiệm gì về thế giới này trước khi em được sinh ra ở đó không? Tuy nhiên, trong chỉ một năm, hai năm, ba năm, trẻ có thể làm những điều mà người lớn phải mất hai mươi năm mới làm được.
Không thể nói rằng, trẻ được sinh ra với mọi thứ cần thiết cho cuộc đời mình, hay trẻ đến với thế giới mang sẵn một lượng kiến thức nhất định. Nhưng dù trẻ sinh ra ở bất kì nơi nào, cũng đều đạt được những điều nhiệm mầu như nhau. Nếu trẻ sinh ra ở một làng chài nhỏ, trẻ sẽ có cùng khả năng để tiếp thu mọi thứ ở đó như khả năng của một trẻ khác được sinh ra ở New York tiếp thu các toà nhà cao lớn, xe hơi, máy bay và sự ồn ào. Đây là thành tựu cá nhân.
Điều này cho thấy trẻ có một loại sức mạnh mà người lớn không có. Hãy cùng xem xét khả năng kì diệu của đứa trẻ ở độ tuổi này qua ví dụ về việc học ngôn ngữ. Bạn có thể nói, khả năng này là bẩm sinh, là tự nhiên, là di truyền. Nhưng đó không phải là tất cả. Thỉnh thoảng, công lao cho việc học ngôn ngữ của trẻ được ghi nhận cho người mẹ. Vì lý do này, ngôn ngữ được dạy bởi người mẹ hoặc được trẻ học đầu tiên thì được gọi là tiếng mẹ đẻ. Hiện tại, đây không hẳn là ý kiến đúng.
Nhìn một cách tổng thể thì không phải là người mẹ dạy bất kỳ ngôn ngữ hay nhiều ngôn ngữ cho trẻ. Một đứa trẻ mất mẹ từ khi vừa sinh ra vẫn học để dùng ngôn ngữ như những trẻ khác, mặc dù người mẹ không hiện diện với trẻ.
Giả sử một bà mẹ người Ý mang con mình đi đến New York, thì sau một thời gian, đứa trẻ sẽ nói giọng Mỹ. Người mẹ đã chẳng làm gì với điều này cả. Bà ấy không biết tiếng Mỹ hay giọng Mỹ, nhưng đứa trẻ sẽ nói lưu loát như bất kì đứa trẻ nào ở New York. Sự thật là chính đứa trẻ là người học ngôn ngữ đó. Và em học rất giỏi. Em học giỏi hơn bất kì ai trong chúng ta, dù chúng ta có nỗ lực hay được dạy tốt thế nào. Sự thật kì lạ nhất là tất cả trẻ em trên toàn thế giới đều có khả năng học ngôn ngữ này ở cùng một giai đoạn trong đời.
Điều kì lạ khác là trẻ em hấp thụ bất kì ngôn ngữ nào với cùng khả năng và sự hứng thú, dù đó là ngôn ngữ dễ hay khó, dù đó là ngôn ngữ đơn giản hay phức tạp. Nếu bạn đi đến một bộ lạc bất kì ở Châu Phi, nơi có hệ thống ngôn ngữ chưa phát triển hoàn chỉnh và số lượng từ rất ít, bạn vẫn thấy rằng trẻ em tiếp thu ngôn ngữ phổ biến ở đó hoặc nhiều ngôn ngữ của vùng lưu loát tương tự như những trẻ em thành thạo các ngôn ngữ phức tạp và có lượng từ rất lớn như tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Ý hay tiếng Đức.
Một điều đáng ghi nhớ nữa là trẻ em sử dụng ngôn ngữ chính xác như cách ngôn ngữ đó được sử dụng trong môi trường. Khả năng học ngôn ngữ chỉ bằng hoạt động cá nhân là một ví dụ cho khả năng của trẻ em ở độ tuổi này chinh phục môi trường sống của chúng ở rất nhiều khía cạnh khác nhau.
Dựa theo quy luật tự nhiên của sự phát triển, rõ ràng là có rất nhiều thứ trẻ có thể làm một cách dễ dàng trong giai đoạn này nhưng không thể làm rất tốt ở các giai đoạn sau. Trẻ có phương cách để tiếp cận mà người lớn không thể bắt chước được. Nếu người lớn muốn giúp trẻ em, thì người lớn phải học từ trẻ. Sự thấu hiểu này sẽ giúp người lớn cho phép trẻ phát triển dựa theo các đặc điểm của mỗi giai đoạn của sự phát triển.
Bây giờ, chúng ta có lẽ đã khái quát được vị thế của một đứa trẻ khi đến Ngôi Nhà Của Trẻ Em lúc khoảng ba tuổi. Trong suốt năm đầu tiên sau khi chào đời, trẻ đã phát triển thành một người biết điều khiển bản thân, biết nhận biết các đồ vật, biết suy nghĩ, biết nói chuyện và biết đi lại. Trong năm thứ hai, trẻ xây dựng bản thân một cách mở rộng hơn và tăng khả năng làm chủ môi trường xung quanh. Trong suốt năm thứ ba, trước khi đến Ngôi Nhà Của Trẻ Em, trẻ củng cố tất cả các cuộc chinh phục em đã làm trong những năm trước đó. Do đó, Ngôi Nhà Của Trẻ Em thực sự đang tiếp nhận một người đã phát triển bằng những nỗ lực và thành tích của chính mình mà không cần bất kỳ sự trợ giúp nào, ngoại trừ sự thôi thúc sáng tạo cho phép em tự kiến tạo bản thân mình.
Nguồn: The Montessori Series: What You Should Know About Your Child – The First Three Years of Life
Dịch bởi: Hà Ly Nguyễn
